نقد و بررسی کتاب فیزیک دهم

تدریس فیزیک دهم آن  هم به بهترین روش یکی از مهم‌ترین مسائل و دغدغه‌های دانش‌آموزان در نظام آموزشی محسوب می‌شود. برای تسهیل درک کتاب درسی که شما بچه‌ها قرار است در دبیرستان بخوانید، ما در این مقاله به نقد و بررسی کتاب فیزیک از جنبه‌های محتوا، چیدمان مطالب، تناسب محتوا با سطح فهم و درک مخاطبان، موثر بودن فعالیت‌های عملی و چندین مولفه دیگر پرداخته‌ایم.  آنچه در این راه در میزان موفقیت شما دانش آموزان مؤثر است، شیوه های تدریس فیزیک دهم در کلاس درس است. این شیوه‌ها می توانند درهای درک و فهم مفاهیم فیزیک را برای همه دانش آموزان، بدون توجه به توانایی علمی آنان، باز یا بسته کند. بنابراین می توان گفت شیوه آموزش کارآمد کلید موفقیت در هر برنامه درسی است.

تحلیل کلی کتاب فیزیک پایه دهم:

کتاب فیزیک سال دهم دارای مجموع ۱۹۱ صفحه می باشد که ۱۷۷ صفحه آن شامل درسنامه و تمرین ها است. کتاب از ۵ فصل تشکیل شده ، به ترتیب:

1. (فصل یک) فیزیک و اندازه گیریی ۲۸ص
2. (فصل دو) کار،انرژی و توان ۳۱ص
3. (فصل سه) ویژگی های فیزیکی مواد ۳۰ص
4. (فصل چهار) دما و گرما ۵۰ص
5. (فصل پنجم) ترمودینامیک ۳۱ص

در تدریس فیزیک دهم تاکید زیادی بر اشکال فیزیکی و عکس‌ها شده است، به طوری که در تمامی صفحات از عکس و اشکال مختلفی استفاده کرده‌اند. یعنی کتاب به سمت مفهوم گرایش دارد، چراکه مفاهیم با عکس ها و اشکال درکشان راحت‌تر از این است که کتاب بیشتر نظری و پر از متن باشد.  مسلماً آموزشی که از طریق شکل یا عکس انجام گیرد هم تنوع بیشتری برای دانش آموز دارد و هم قابل درک تر است تا این که همان مطلب بدون شکل یا عکس باشد با توضیحات بیشتر.

بخش های کتاب شامل فعالیت، تمرین، پرسش، خوب است بدانیم، مثال، مثال مفهومی، فناوری و کاربرد، آزمایش و مسائل آخر هر فصل می باشد و به سه بخش مثال مفهومی، فناوری وکاربرد و آزمایش بسیارکم پرداخته شده است.  مسائل آخر هر فصل اصطلاحاً به صورت قطاری و پشت سرهم تنظیم نشده است، یعنی هر بخش از فصل مسائلش جدا نوشته شده است. این هم خوب است و هم نیست؛ خوب است چرا که اگر دانش آموز بخواهد مسائل را حل کند به خوبی می داند که کدام بخش را دارد حل می کند و خوب نیست چرا که اگر همان مسئله را بیرون از کتاب ببیند و تسلط کافی نداشته باشد بدون ذکر نام بخش با مشکل مواجه می‌شود و این یعنی دانش آموز عادت کرده است که بداند دقیقاً کدام بخش را دارد حل می کند.

خلاصه ای از تحلیل هر فصل کتاب و بیان راهبرد های حل مسئله

 فصل۱: فیزیک و اندازه گیری

در این فصل از تعداد تمرین‌ها و فعالیت‌ها کاسته شده است. در این فصل از تصاویر بیشتری نسبت به قبل استفاده شده که یادگیری و تفهیم درس را برای دانش آموز ملموس‌تر میکند. از نکات جالب توجه این فصل حضور مبحث چگالی است در حالی که می توانستند مثل قبل آن را در فصل ویژگی های فیزیک مواد استفاده کنند و هیچ ضرورتی برای آوردن این مبحث در این فصل حضور نداشت. یکی دیگر از نکات جالب توجه دیگر این فصل حذف مبحث روابط بین بردارها می باشد.

کتاب با مبحث اندازه گیری که از مهمترین و پایه‌ای ترین ابزار فیزیک است شروع شده و بهتر است کمیت ها بطور کامل شرح داده شوند. در قسمتی از صفحه ی ۵ امده است که: هنگام مدل سازی یک پدیده ی فیزیکی باید اثرهای جزیی‌تر را نادیده بگیریم نه اثرهای مهم و تعیین کننده را.

باید در درجه اول به گونه‌ای رفتار کنیم که دانش اموز نیروها را بشناسد و نه اینکه هنوز با نیروها آشنا نشده است بیاییم و نیرویی را کم تاثیر جلوه دهیم. در قسمتی از این کتاب که اندازه گیری و دستگاه های بین المللی را دارد، فقط به معرفی کردن آنها بسنده کرده است و تبدیل آنها به یکدیگر را توضیح نداده است ولی می بینیم که در فعالیت ها آورده شده است. در پایان فصل نیز مثل قبلاً تمرینات پایان فصل وجود دارد با این تفاوت که قبلاً بیشتر مسائل بود اما حالا علاوه بر مسئله، پرسش و تمرین دارد و برای جمع بندی نیز به دانش آموز کمک می‌کند.

فصل۲: کارانرژی و توان

در تدریس فیزیک دهم از نکات جالب توجه این است که از مثال های عینی و قابل فهم‌تر در این فصل استفاده شده است و دانش آموز راحت‌تر با مباحث انرژی و توان آشنا میشود.با توجه به این که دانش آموز در این فصل از روابط بین بردارها باید استفاده کند در ابتدای فصل تحت عنوان مهارت های ریاضی، تجزیه بردار را آموزش داده است که البته نیاز بود که به سایر روابط بین بردارها را نیز اشاره ای میکرد تا دانش آموز با آن‌ها آشنا شود.

در این فصل برای تفهیم بهتر مثال‌ها و تمرین‌ها، از اشکال نیز استفاده شده است که برای یادگیری مناسب است. مثال‌ها و تمرین‌های این فصل نیز نسبت به قبل ملموس و قابل فهم‌تر و از مسائل روزمره جامعه گرفته شده است. در پایان فصل نیز در قالب “خوب است بدانید” درباره بهینه سازی مصرف انرژی و درباره میزان مصرف منابع مختلف تامین کننده انرژی صحبت شده است تا قدر انرژی را بیشتر بدانیم.

فصل۳: ویژگی های فیزیکی مواد

از نکات جالب توجه این فصل حضور مبحث اصل برنولی میباشد که مبحثی بسیار شیرین و کابردی است. در تدریس فیزیک دهم برای معرفی حالات های مختلف یک ماده تصاویر کمی وجود داشت و این مشکل در کتاب فعلی رفع شده است و حالت های مختلف ماده با تصاویر کافی و مناسب تشریح شده است. از مباحث جدید دیگر که به این فصل اضافه شده است، مبحث شناوری و اصل ارشمیدس است که قبلاً وجود نداشت. مطلب دیگری که به این فصل اضافه شده است، اصل برنولی و معادله پیوستگی است که بسیاری از سوالات موجود در ذهن دانش آموزان در مورد مباحث مختلف را حل می کند اما کمی این فصل را طولانی و دشوار کرده است.

فصل۴: دما و گرما

ترمودینامیک به این کتاب ملحق، قوانین گازها نیز در این فصل کمی کامل تر توضیح داده شده و ادامه مباحث آن طبق معمول در فصل ترمودینامک آمده است. مبحث جدیدی که در این فصل اضافه شده، مول و گرمای ویژه مولی است که مربوط به شیمی است و نیازی به وجود آن در این فصل نیست.  در ابتدای این فصل از انبساط صحبت شده است که قبلاً تصویری برای معرفی انواع انبساط ها در کتاب وجود نداشت ولی الان تصاویر مناسب وجود دارد.

فصل۵: ترمودینامیک

فصل آخر فصلی است که هنگام تدریس فیزیک دهم، دانش آموز پایه دهم را که برای اولین بار درس فیزیک می خواند کمی به دردسر می‌اندازد. در کتاب سابق برای معرفی فرایند بی دررو، گفته می‌شد که گرما در این فرایند صفر است و دانش آموز هم باید قبول می کرد اما اکنون با تصویری زیبا، خود دانش آموزان به این نتیجه می رسند که در فرایند بی دررو، گرما صفر است. در کتاب فعلی در معرفی و مراحل کار ماشین گرمایی برون سوز نسبت به قبل، بهتر معرفی شده است. در صفحه ۱۷۲ نیز ابتدا نحوه کارکرد یخچال را معرفی کرده و سپس نمودار و روابط آن را در مورد بررسی قرار داده که یادگیری این مبحث را نیز ساده تر کرده است.

اگر جهان یک شبیه سازی مصنوعی باشد، پس ریاضیات کد آن و یک فیزیکدان برنامه نویس آن است.

Shubham Sanap

در پایان یادآوری این موضوع بسیار اهمیت دارد که:

1. محتوای کتاب درسی به نحو قابل توجهی افزایش یافته که قطعا این مسأله باعث مشکلاتی در تدریس و کیفیت آن خواهد شد.
2. با توجه به گسترش کاربرد اینترنت می توان در قسمت منابع یا در هنگام تدریس فیزیک دهم و انتهای هر فصل، سایت های فارسی و انگلیسی زیادی معرفی کرد که صد در صد، مؤلفین محترم کتاب با آن‌ها آشنا هستند. پس چه بهتر که برای دانش آموزان و دبیران محترم نیز معرفی شود.

با باشگاه اومند فیزیک بنفش را به دست آورید💜

نگران چی هستید؟ نگران امتحان؟ نگران کنکور؟ نگران تافل یا آیلتس؟ با باشگاه اومند نگران هیچی نباشید. ما با حضور بهترین اساتید و مشاوران سراسر کشور به کمک شما دانش‌آموزان گم‌گشته و سرگشته آمده‌ایم. تنها کار سختی که باید انجام بدید اینه که گوشی رو بردارید با شماره ۰۲۱۲۸۴۲۹۸۲۳ –  باشگاه اومند تماس بگیرید و یا با مراجعه به این لینک با ما ارتباط بگیرید. در این صورت با بهترین کلاس های انلاین از جمله با تدریس آنلاین فیزیک دهم مواجه خواهید شد. به شما قول می‌دهم با باشگاه اومند ازاین بنفش‌تر نخواهید شد.